OMspaces is de ontmoetingsruimte van het Openbaar Ministerie. Het is de plek waar ontwikkelingen, mensen en ideeën, van binnen en buiten het OM, bij elkaar komen. Waar de ingewikkelde vraagstukken waar het OM mee bezig is, soms net even anders wordt aangepakt. Vraagstukken als seksuele uitbuiting van minderjarigen, criminele geldstromen, (de-)normalisering van drugsgebruik of het omgaan met ‘knopen in de maag’ bij onze officieren.
OMspaces stimuleert de ondernemende, open en brede blik binnen en buiten het OM, door bijvoorbeeld andere disciplines en invalshoeken te betrekken. Verschillende beleidsterreinen krijgen zo een nieuwe impuls. Samenwerkingen met ontwerpers, studenten of opleidingen laten zien hoe anderen een complex probleem aanvliegen en welke ideeën dat oplevert. En we zetten daarmee als OM letterlijk de deuren open voor andere ideeën en partners.
De thema’s van OMspaces sluiten nauw aan op de strategische agenda van het OM, de actualiteit en de collega’s zelf. De ontmoetingsruimte wordt gevuld met bijeenkomsten en diverse programma’s, op eigen initiatief of dat van collega’s.
Projecten
No Minor Thing
Jaarlijks zijn er in Nederland naar schatting 3.000 slachtoffers van seksuele uitbuiting, waaronder 1300 minderjarigen. Seksuele uitbuiting vindt veelal onder de radar plaats, buiten het zicht van iedereen. Het OM startte in 2018 de No Minor Thing challenge, gericht op het aanpakken en voorkomen van deze vorm van uitbuiting. In samenwerking met What Design Can Do lanceerden 12 gerenommeerde ontwerpbureaus hun concepten. Een aantal van deze ideeën zijn in inmiddels in uitvoering.
Voorbeelden van ideeën in uitvoering:
Schaamstreken
Schaamstreken zijn verhalen over conflicten rondom seksualiteit, gemaakt door een eigen jongerenredactie en gepost op Instagram, @schaamstreken. De verhalen zijn voor jongeren herkenbaar, maken nieuwsgierig en bereiken hen gemakkelijk. Ze stimuleren het denken en praten over seksualiteit en dragen bij aan het verder ontwikkelen van een eigen norm over wat oké is en wat niet.
Penisdialogen
Dit idee richt zich op de mannelijke seksualiteit en opent het gesprek erover, op een leuke en ontspannen manier. Met een speciaal ontwikkeld biertje erbij, waar de vragen op het etiket voor een uitwisseling met inhoud zorgen. De manier waarop ‘mannen’ met seksualiteit omgaan wordt in grote mate bepaald door de rolmodellen die ons omringen. Ondervinden dat je een eigen seksualiteit mag hebben, en dat grensoverschrijdende ervaringen in je eigen leven, als dader of als slachtoffer, niet herhaald hoeven blijven. Het ontdekken dat er wel degelijk over seksualiteit gesproken kan worden en een kennismaking met de hoeveelheid emoties, oordelen en gevoelens die rond het delen over seksualiteit een rol spelen.
No Place for Sex Trafficking is een online trainings-en certificeringsprogramma voor hotels en vakantieparken, gericht op het herkennen van signalen van seksuele uitbuiting door het personeel.
Hotels kunnen een verantwoordelijkheidscertificaat behalen als 60% van hun medewerkers de online training doorloopt. Medewerkers worden zich door de training bewust van de problematiek, leren signalen van seksuele uitbuiting in hun werkomgeving herkennen en krijgen perspectief hoe te handelen in dergelijke situaties.
Op het platform www.noplaceforsextrafficking.org is informatie over het onderwerp te vinden en verhalen van slachtoffers en daders. Hotels kunnen zich hier ook aanmelden en de training volgen. Deelname is kosteloos.
Sinds de lancering van het platform stijgt het aantal deelnemende hotels en hotelketens en is er ook vanuit het buitenland interesse.
No PLace for Sex Trafficking maakt gebruik van de training die is ontwikkeld door Defense for Children en is gesteund door het Ministerie van Justitie & Veiligheid.
‘Wie Grijpt In?’ is een lesprogramma waarin officieren van justitie en studenten rechten met leerlingen in gesprek gaan over hun eigen rol in een veilige samenleving. Het is geschikt voor alle niveaus van het middelbaar onderwijs en het MBO. 'Wie Grijpt In?' daagt jongeren uit om, aan de hand van thema’s en onderwerpen die raakvlakken hebben met hun eigen leefwereld, na te denken over de Nederlandse rechtstaat, een veilige samenleving en hun eigen rol in de samenleving. Via de vraag wat maatschappelijk als goed of fout wordt ervaren wordt er toegewerkt naar de werking van het strafrecht.
‘Wie Grijpt In?’ is ontwikkeld door het Openbaar Ministerie in samenwerking met het bureau voor maatschappelijke innovatie Diversion.
‘Er kleeft bloed aan je handen als je een pilletje neemt’, opent niet echt de deur naar een gesprek met jongeren over drugsgebruik en de impact daarvan. Ze zelf over deze vraag – hoe voeren we een constructief gesprek met jongeren over de impact van drugs? - laten nadenken, wel.
De wereld die achter het drugsgebruik schuil gaat zit vol schade; aan het eigen lijf, het milieu, de veiligheid op straat en in de wijk, het makkelijk afglijden in criminaliteit en aan het algehele welbevinden. Deze wereld is niet zichtbaar, wanneer de pilletjes door een keurige koerier netjes worden afgeleverd. Met ‘pilletje hier, pilletje daar’, maakt het Openbaar Ministerie deze impact inzichtelijk en bespreekbaar en denken jongeren zelf na over de beste manier om hier wat meer licht op te schijnen. Zodat drugsgebruik een bewustere afweging wordt, met kennis van het hele verhaal.
Jerry
Dit project richt zich met behulp van een kledinglijn met mooi design op bewustwording over de milieuschade door XTC. Jerry is het logo van een otter en die staat symbool voor al de planten en dieren die lijden onder het dumpen van drugsafval. De kleding zal verkocht worden op plaatsen waar jongeren samenkomen en XTC vrij gebruikelijk is, zoals bij festivals. De opbrengst zal voor een groot deel ten goede komen aan Staatsbosbeheer. Jerry; BE A WEAR.
Escaperoom XTC
Escaperoom ‘XTC is just a game right?’ is een escaperoom waar je de wereld achter XTC beleeft. Het is gebaseerd op de verschillende onderdelen van het proces rondom XTC, de criminele wereld erachter en de gevolgen ervan. De bewustwording wordt spelenderwijs vergroot en na afloop ontvangen de deelnemers nog wat extra informatie. De Escaperoom is relatief makkelijk te implementeren en op verschillende locaties te plaatsen, bijvoorbeeld bij scholen of gemeentehuis, om extra aandacht voor het thema te vragen.
MDMmay
Dit idee ziet op een campagne vergelijkbaar met ‘Stoptober’. Bij het begin van het festivalseizoen willen studenten op eigen wijze aandacht vragen voor de gevolgen van drugsgebruik en oproepen er (in ieder geval) een maand mee te stoppen.
Mooie shirtjes met logo’s en afbeeldingen, filmpjes en posts van ‘onderop’, de studenten zelf, moeten de aandacht voor de maatschappelijke impact op een laagdrempelige manier laten zien en het onderlinge gesprek erover openen.
De drugtruck
Foodtruck ‘De Drugtruck’ wordt ingezet op scholen en festivals en is gericht op de bewustwording van drugsgebruik onder jongeren. Het laat de schadelijke stoffen zien die zich in de drugs bevinden. Bij de drugtruck worden verschillende gerechten 'verkocht' zoals poffertjes met cocaïne en snoeppapier met LSD. Op de menukaart is te lezen welke ingrediënten er in de gerechten zitten. Tevens kunnen de jongeren in gesprek gaan naar aanleiding van 'dealemma’s', stellingen en wist-je-datjes op de verpakkingen van de gerechten.
De reis van het pilletje
De reis van het pilletje is een interactieve film over de reis van het XTC-pilletje. De film legt verschillende situaties voor aan middelbare scholieren. Zij kunnen in de film zelf keuzes maken naar aanleiding van vragen, bijvoorbeeld “lijkt het je leuk om wat bij te verdienen?” of “wat doe je met hetgeen je zag op het feestje?”. Door de jongeren zelf hun keuze te laten maken, kunnen zij het verhaal zelf vormgeven. Iedere keuze leidt dan ook tot een andere scène en tot een andere uitkomst. Na het bekijken van de film gaan zij met elkaar in gesprek over welke keuzes zij hebben gemaakt en waarom.
QR-code
Iemand komt in aanraking met de poster, die in openbare ruimtes hangt, bijvoorbeeld in de sportkantine. De QR-codes op de poster leiden elk naar een ander verhaal in de vorm van een videoboodschap van leeftijdsgenoten. Zij geven informatie over drugs en vragen de kijker om met leeftijdsgenoten het gesprek aan te gaan over drugs. Ook is de boodschap makkelijk door te sturen aan anderen.
Lesprogramma ‘De trip van het pilletje’
Scholieren ervaren met behulp van een VR-bril wat de effecten zijn van drugsgebruik, hoe het eruit ziet als je aan het werk bent in een gevaarlijk en vies drugslab, de gevolgen van drugsafval voor het milieu, waarbij je zelf tussen de giftige dampen staat en hoe is het om als crimineel in drugs te handelen en daardoor zelf in lastige situaties terecht komt. De ouders worden actief bij het lesprogramma betrokken.
MAX TC
MAX TC is een interactieve film waarin de kijker zich inleeft op de hoofdrolspeler Max van Laar. Tijdens het kijken van de film kunnen kijkers beslissingen maken voor Max. In deze film zullen zich typische gebeurtenissen afspelen die herkenbaar zijn voor de meeste tieners. Drugs, feesten en alcohol spelen hierin een grote rol. De kijkers van MAX TC beslissen door het maken van keuzes het pad die Max bewandeld, zo zal elke keuze een andere afloop kunnen geven.
De Mollymakers
Een bordspel waarbij de spelers verschillende rollen aannemen die te maken hebben met het produceren en handelen in en nemen van XTC. Naast de vragen die nodig zijn om het spel te spelen, bevatten de kaartjes met rollen, ook allerlei informatie. Al spelende leren de deelnemers over alle schaduwkanten van een pilletje en openen ze het gesprek onderling.
Glashelder
Studenten komen af op een doorzichtig drugslab, waarin een performance plaatsvindt van het produceren van synthetische drugs. Om het lab heen hangt een indringende anijsgeur, het lab is vies en ontploffingsgevaar dreigt. Het lab van glas wordt op terreinen geplaatst waar veel studenten langskomen, zoals een campus. Op de ruiten van het lab staan feiten, ook over de financiële impact van drugshandel op de maatschappij. Het aansprekende en intrigerende karakter van de gehele opstelling, nodigt uit om het gesprek aan te gaan en meer te leren over de achterkant van de pilletjes.
In www.projectidols.nl komen opdrachtgevers, opdrachtnemers uit de creatieve industrie en coaches samen om aan complexe vraagstukken te werken. In het Openbaar Ministerie zijn grote complexe vraagstukken aan de orde van de dag. Kindermishandeling, uitbuiting, huiselijk geweld, zijn voorbeelden van vraagstukken die niet (alleen) op te lossen zijn vanuit een enkel professioneel expertisegebied of vanuit een specifiek overheidsdomein zoals onderwijs, zorg of veiligheid. Het zijn vraagstukken die op sommige momenten vragen om een domein overstijgende aanpak en om een ander perspectief. En het is lastig om die andere ideeën en initiatieven, die dwars door allerlei organisatiestructuren heen fietsen, gerealiseerd en gefinancierd te krijgen. Het onderzoek naar hoe het OM dat zou kunnen doen, resulteerde in september 2020 in het rapport 'Een creatieve aanpak voor complexe maatschappelijke vraagstukken'.
Contact
Meer weten over OMspaces? Mail Judith van Heems en Machteld van Barchjansen.