Ordeverstorende passagiers
Het grootste gedeelte van de luchtvaartzaken heeft betrekking op passagiers die zich misdragen aan boord van een vliegtuig. Het aanpakken van deze ordeverstorende passagiers of ‘unruly passengers’ is een prioriteit van het OM.
De misdragingen van passagiers zijn internationaal een groeiend probleem. De European Union Aviation Safety Agency (EASA) stelde in 2023 in een campagne dat hierdoor ‘elke drie uur de veiligheid van een vlucht in de EU wordt bedreigd’. In de nationale veiligheidsanalyse komen ordeverstorende passagiers naar voren als een van de belangrijkste risico’s voor de commerciële luchtvaart. In het Nederlands Actieplan voor Luchtvaartveiligheid is daarom bepaald dat het terugdringen van voorvallen met deze passagiers prioriteit heeft.
Het OM werkt op dit gebied al sinds het voorjaar van 1999 aan maatregelen binnen het zogenoemde ‘Platform Unruly Passengers’ met partijen als het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW), de Koninklijke Marechaussee (KMar), de vliegmaatschappijen, Schiphol en de vakbonden. Binnen dit platform wordt gewerkt aan maatregelen om de voorvallen met ordeverstorende passagiers terug te dringen. Zo heeft de KMar in overleg met het OM formulieren ontwikkeld om het gemakkelijker te maken om aangifte te doen en verklaringen af te leggen over misdragingen aan boord van vliegtuigen. De vliegmaatschappijen ondersteunen hun werknemers in het doen van aangifte of het afleggen van een verklaring. Zij hoeven dit bijvoorbeeld niet te doen in hun eigen tijd. In navolging van een aantal andere landen heeft het OM samen met de andere partijen binnen het Platform de prioriteit van de (voortzetting van de) gezamenlijke aanpak kracht bijgezet door op 14 december 2023 een intentieverklaring te ondertekenen. Meer hierover lees je in dit persbericht van het OM.
Het is goed om te realiseren dat het bij misdragingen van passagiers niet alleen gaat om geweld aan boord. Uiteraard heeft dat wel de grootste impact op de vliegveiligheid. Maar ook lichtere zaken kunnen een forse impact hebben, zoals het niet opvolgen van de aanwijzingen die door of namens de gezagvoerder zijn gegeven. Denk hierbij aan het lastig vallen van andere passagiers, het roken aan boord of het niet blijven zitten tijdens het sein ‘stoelriemen vast’. Ook deze zaken kunnen de veiligheid raken omdat het cabinepersoneel bijvoorbeeld gedurende een bepaalde tijd niet de normale veiligheidstaken kan uitvoeren of een piloot de cockpit hiervoor moet verlaten. Het OM treedt in beginsel tegen al deze zaken op. De uitgangspunten voor de strafrechtelijke reactie zijn opgenomen in de Richtlijn voor strafvordering luchtvaartwet- en regelgeving.