‘Peter R. de Vries was een grote waarde voor het OM’

Absoluut betrouwbaar, onverschrokken, recht door zee, onvervangbaar, kritisch, man met vele petten, oprechte intrinsieke drang naar waarheidsvinding, kuitenbijter, attent, deskundig, professioneel en ontzettend aardig.

Een mooie opsomming van typeringen, die gaan over één man, Peter R. de Vries. Een mooie opsomming, afkomstig van OM’ers die met Peter hebben gewerkt. Opgetekend in een verschrikkelijke context, omdat Peter R. de Vries donderdag 15 juli is overleden nadat hij op 6 juli is neergeschoten op straat in Amsterdam.

Vergroot afbeelding
Bloemen aan de Amsterdamse Lange Leidsedwarsstraat, de plek waar Peter R. de Vries is neergeschoten

Peter R. de Vries was een kritisch volger van politie en OM, een man aan wie de opsporing veel te danken heeft. Hij heeft zijn stempel gedrukt op vele zaken, zoals de Puttense moordzaak, Marianne Vaatstra, Nicky Verstappen, Milica van Doorn, de Posbankmoord, Joran van der Sloot, Willem Holleeder, Tanja Groen. De ene zaak kreeg bekendheid onder de naam van het slachtoffer, de ander onder de naam van de verdachte en weer andere door de plaats waar het misdrijf was gepleegd. 

‘Met De Vries praten we niet’

"Ik weet nog dat de omgang met De Vries binnen het OM niet toegestaan was. Dat was eind jaren negentig. Als officier kreeg ik van de leiding te horen: met De Vries praten we niet, dat is niet onze manier van doen", vertelt officier van justitie Koos Plooij. "In die jaren erna hebben we enorme sprongen gemaakt door de samenwerking met hem te zoeken."

Plooij heeft De Vries meegemaakt in de zaak tegen Willem Holleeder. "De Vries heeft zijn nek uitgestoken in die zaak. Hij heeft bewijs aangeleverd dat we anders nooit hadden gehad. Ook heeft hij een belangrijke rol gespeeld om de zussen Holleeder zover te krijgen dat ze opstonden om tegen hun broer te getuigen." Plooij merkte dat je als officier van justitie "prima met De Vries kon samenwerken". "Ik heb hem leren kennen als een recht door zee type, onverschrokken ook."

"Met de dood van De Vries voelt het alsof er een opsporingsmiddel is verdwenen"

Aanklager Aidan van Veen heeft "een lange historie van contacten" met De Vries. "Al vanaf 2004. Toen ontmaskerde hij nog oplichters, met verborgen camera." In de jaren daarna kwamen andere zaken voorbij. "Als De Vries in beeld kwam, ging je als individueel zaaksofficier harder lopen. Dat effect had hij wel." In het onderzoek naar de Posbankmoord hebben we maximaal samengewerkt met De Vries in de opsporing. Dat heeft echt voor een doorbraak gezorgd.’’

Van Veen denkt dat De Vries onvervangbaar is in zijn werk. "Wat hem zo uniek maakte, is dat zowel slachtoffers als nabestaanden, politiemensen, en zijn bronnen, of ze nou crimineel waren of niet, allemaal een enorm vertrouwen in hem hadden. Hij beschaamde dat nooit. Dat gaf hem een unieke positie."

"Ook was hij kritisch, ook op het OM. Je hoefde hem geen bullshit op de mouw te spelden. En als je als officier deed wat hij dacht dat het juiste was, dan gaf hij dat ook toe. Hij was altijd actief bezig om voor de rechtvaardigheid input te leveren. De afgelopen jaren heeft hij in een paar cold case-zaken nog getuigen aangebracht. Met de dood van De Vries voelt het alsof er een opsporingsmiddel is verdwenen."

De Raadkamer

Wouter Bos heeft Peter R. de Vries in een hele andere hoedanigheid leren kennen. In 2018 schoof de officier van justitie aan tafel bij het praatprogramma De Raadkamer op SBS6, dat De Vries samen met Simon Vuyk had bedacht. Het programma waar De Vries vurig in geloofde, werd wegens tegenvallende kijkcijfers na één seizoen weer van de buis gehaald.

Een gemiste kans, vindt Bos. "Het idee achter het programma is nog steeds heel goed, een talkshow specifiek over crime. Het unieke was dat hij alle relevante spelers uit het strafrecht tegelijkertijd aan tafel had, de rechtspraak, het OM, de advocatuur, en de politie. Ook schoof altijd een journalist aan. Het was een uniek idee, daarin onderscheidde De Vries zich." 

De voorbereiding voor de uitzendingen kostte officier Bos veel tijd. Zijn uitspraken deed hij niet op persoonlijke titel, maar namens het OM. En het laatste wat hij wilde, was nieuws maken over bepaalde thema’s of onderwerpen. De Vries had daar begrip voor en waardeerde het enorm dat het OM, en ook de rechtspraak, bij hem aanschoof aan tafel om over best gevoelige zaken te praten. "En Peter vond dat ook echt nodig, dat we meer terugpraatten. Leg uit wat je doet en waarom je dat doet."

Anders naar zaken kijken

De Limburgse aanklager Dave Mattheijs heeft Peter R. de Vries nog uitgebreid telefonisch gesproken op de ochtend van 6 juli. Over de zaak Tanja Groen. "Ik heb de laatste tijd heel intensief met Peter samengewerkt in deze zaak. En ook in de zaak Nicky Verstappen. Zo kende ik Peter met name, als vertrouwenspersoon van nabestaanden."

"Het was een man met vele petten, en met een enorme status"

Gedrevenheid, dat is wat De Vries zo kenmerkte, zegt Mattheijs. "Hoe vaak hij die zin wel niet zei: het kan toch niet zo zijn dat… dat tekent Peter heel erg. Natuurlijk is het zo dat als Peter een cold casezaak oppakte, dat als een katalysator werkte voor de opsporing. De zaken Nicky Verstappen en Tanja Groen zouden niet zo op de agenda zijn gekomen zonder Peter. Dat heb ik wel van hem geleerd, dat we anders naar zaken moeten kijken. Dat we anders moeten prioriteren, in al die zaken waar geen media aandacht voor is."

Mattheijs roemt ook de jarenlange inzet van De Vries voor DNA verwantschapsonderzoek. "Het was een man met vele petten, en met een enorme status."

Uitstraling en gezag

DNA-verwantschapsonderzoek speelde een grote rol bij het oplossen van de moord op Marianne Vaatstra. Hier werd de samenwerking met De Vries bewust opgezocht, vertelt officier van justitie Henk Mous. "Wij wisten dat de verdachte uit de omgeving moest komen. De sentimenten lagen toen nog anders, in Friesland bestond nog volop het beeld dat iemand uit het AZC de moord moest hebben gepleegd. Dat beeld moest gekanteld. We wilden een grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek laten doen en daarvoor was het belangrijk dat zoveel mogelijk mannen zouden meedoen. Om dat voor elkaar te krijgen, hebben we Peter R. benaderd. Hij had de uitstraling en het gezag. En als je hem meenam in een onderzoek, kon je hele goede afspraken met hem maken. Hij zou je vertrouwen niet beschamen." Uiteindelijk bedroeg de opkomstpercentage van het grootschalig DNA verwantschapsonderzoek 97 procent. "Zonder Peter R. hadden we dat nooit bereikt."

Opkomen voor de kleine man

Margreet Fröberg heeft Peter leren kennen toen ze als officier van justitie het onderzoek leidde naar Ron P., die in 2009 is veroordeeld in de geruchtmakende Puttense moordzaak. "Door Peter zijn we de meerwaarde gaan zien van het samen optrekken met de journalistiek, en we zijn daardoor opener geworden." Fröberg heeft heel erg in hem gewaardeerd dat Peter te vertrouwen was. "Als je informatie met hem deelde, hield hij dat voor zich. Op zijn beurt deelde hij tips die hij had ontvangen met ons. Het publiek kent hem van de grote moordzaken, maar hij heeft zoveel meer gedaan. Hij kwam ook op voor de kleine man, en hielp mensen op de achtergrond in hun contacten met politie en OM."

Lief briefje

Toen Hennie Vreugdenhil twee jaar geleden de afdeling BJZ (bestuurlijke en juridische zaken) van het Parket-Generaal verliet om rechter in Den Haag te worden, kreeg hij een "lief briefje" van Peter R. de Vries. "Hij bedankte me voor onze samenwerking en wenste me succes. Dat vond ik zo sympathiek." Vreugdenhil kreeg met Peter te maken in de nasleep van de Puttense moordzaak. "Hij was de belangenbehartiger van Herman en Anja du Bois. En veel meer dan dat. Hij was hun vriend, steun, raadsman. Als ik zag hoe hij met ze omging, daar sprak zoveel betrokkenheid en steun uit. Hij zorgde echt voor die mensen. Voor ons was hij volkomen betrouwbaar. Uniek in zijn soort."

Strafzaken vlot getrokken

Ook Gerrit van der Burg had in zijn rol als voorzitter van het College van procureurs-generaal de afgelopen jaren geregeld contact met Peter R. de Vries. "Peter was kritisch op het OM, en we waren het lang niet altijd met elkaar eens, maar we gingen respectvol met elkaar om. Ook liet hij zijn waardering blijken als hij een zaaksofficier complimenteerde voor zijn werk. Daar stuurde hij mij dan een mail over."

Van der Burg vervolgt: "Peter was van grote waarde voor het OM. Op een constructieve manier heeft hij meegewerkt in de opsporing en door zijn onmiskenbare en niet aflatende inzet zijn strafzaken vlot getrokken. Politie en OM hebben veel van hem geleerd. Hij zal enorm gemist worden."