Ga direct naar inhoud

Internationale strijd tegen corruptie: Telia Company betaalt Nederland 274.000.000 US Dollar

Nieuwsbericht | 21-09-2017 | 14:41

In de internationale strijd tegen corruptie is Nederland tot een  bestraffing gekomen van de drie Rotterdamse dochterbedrijven van de internationale telecomprovider Telia Company AB. De bedrijven hebben een door het Openbaar Ministerie (OM) aangeboden transactie van in totaal 274.000.000 US dollar geaccepteerd. Het OM verwijt hen  ambtelijke omkoping en valsheid in geschrift. De strafbare feiten vonden plaats rondom en na de toetreding tot de Oezbeekse telecommarkt, waarbij in de periode van 2007 tot en met 2010 steekpenningen zijn betaald aan de oudste dochter van de toenmalige president van Oezbekistan.

Parallel aan de Nederlandse transactie zijn er afdoeningen met  het Amerikaanse Department of Justice (DOJ) en de Amerikaanse toezichthouder Securities and Exchange Commission (SEC). Telia Company betaalt in totaal 965.000.000 US Dollar als straf en afpakresultaat.

Internationale strijd tegen corruptie

Telia Company AB (voorheen TeliaSonera AB) is een internationale telecommunicatieprovider, waarvan het hoofdkantoor is gevestigd in Stockholm. TeliaSonera AB is ontstaan uit een fusie tussen het Zweedse telecombedrijf Telia en het Finse telecombedrijf Sonera. Het bedrijf is genoteerd aan de NASDAQ Stockholm en aan de NASDAQ Helsinki. Het bedrijf is actief in Europa en Azië.

Sonera Holding BV, TeliaSonera UTA Holding BV en Telia Sonera Uzbek Telecom Holding BV (Hierna: TeliaSonera) zijn Nederlandse dochterondernemingen van Telia Company  en zijn gevestigd in Rotterdam. Via deze holdingmaatschappijen  heeft TeliaSonera steekpenningen betaald om actief te kunnen zijn op de Oezbeekse telecommarkt. Het bedrijf maakte daarbij gebruik van diensten van de Nederlandse financiële sector.

Corruptie zorgt voor concurrentievervalsing en het vormt een ernstige aantasting van de integriteit van overheden, met grote morele en politieke gevolgen. Corruptie tast de vrije marktwerking aan en vormt een bedreiging voor de internationale stabiliteit. Internationale corruptie kan alleen bestreden worden indien ieder land zijn rol pakt. Door een internationale aanpak wordt duidelijk gemaakt dat corruptie niet wordt getolereerd en dat er hoge straffen worden opgelegd.

Het onderzoek startte in 2013 en is uitgevoerd door de FIOD onder leiding van het Functioneel Parket. Parallel aan het Nederlandse onderzoek liep er een onderzoek door het Amerikaanse Department of Justice (DOJ), de Amerikaanse toezichthouder Securities and Exchange Commission (SEC) en het Zweedse OM naar vermoedelijke corruptie door TeliaSonera.  Dit parallelle optreden laat zien dat corruptie niet wordt getolereerd, en internationaal stevig wordt aangepakt. De opbrengsten van  corruptie worden afgepakt en bedrijven krijgen flinke boetes.

Strafrechtelijk onderzoek

In maart 2014 zijn de Rotterdamse kantoren van drie Nederlandse dochterondernemingen van TeliaSonera door de FIOD doorzocht. Er is administratie in beslag genomen.

Uit het onderzoek door de FIOD blijkt dat TeliaSonera middels Nederlandse dochterondernemingen in de periode van 2007 tot en met 2010 steekpenningen heeft betaald aan de oudste dochter van de toenmalige president van Oezbekistan. Het onderzoek wijst ook uit dat de Telecommarkt in Oezbekistan onder controle stond van de oudste dochter van de voormalig president. Zonder haar toestemming was het onmogelijk om op de Oezbeekse telecommarkt te opereren. De steekpenningen werden betaald om in de Oezbeekse telecomsector voet aan de grond te krijgen en om telecommunicatielicenties, frequenties, en nummerblokken te verkrijgen, in stand te houden en uit te breiden. Deze betalingen leveren naar het oordeel van het OM de misdrijven ambtelijke omkoping en valsheid in geschrift op.

Uit het onderzoek door de opsporingsdiensten blijkt dat er tussen 2007 en 2010 in ieder geval 314.200.000US Dollar aan steekpenningen aan de dochter van de president is betaald. Dat gebeurde via de  brievenbusmaatschappij Takilant Limited, gevestigd in Gibraltar. Een andere betaling die werd gedaan was de overdracht van 6% van de aandelen in een dochteronderneming uit Rotterdam (TeliaSonera Uzbek) aan Takilant Ltd.  Ook werd er in de periode tussen 2007 en 2013 meer dan 27.300.000 US Dollar betaald aan Oezbeekse liefdadigheidsinstellingen waarvan een aantal gelieerd waren aan Oezbeekse overheidsfunctionarissen. Deze feiten ziet het OM als ambtelijke omkoping. De steekpenningen zijn vervolgens – zo blijkt uit onderzoek- ten onrechte als legale betalingen geboekt in de administratie van de Rotterdamse dochterondernemingen. Daarnaast werden er valse overeenkomsten, contracten en besluiten opgesteld om te verhullen dat er steekpenningen werden betaald.  Dit ziet het OM als valsheid in geschrift.Voor een uitgebreide beschrijving van de strafbare feiten verwijzen wij u naar het feitenrelaas (pdf, 340
kB).

Passende afdoening

TeliaSonera heeft volgens het OM door jarenlange omkoping een dominante positie op de telecommarkt in Oezbekistan verkregen en veel winst kunnen maken. Door haar handelwijze hebben de in Nederland gevestigde dochterondernemingen van het bedrijf bijgedragen aan corruptie in Oezbekistan.

Het OM ziet de corruptie en daaraan gerelateerde strafbare feiten als ernstig vanwege het ondermijnende en corrumperende karakter op de samenleving.

In 2016 bedroeg de omzet van TeliaSonera  rond de 11.400.000.000 US dollar. Nederland ziet de betaling van in totaal 965.000.000 US Dollar als een passende afdoening. Het is een  straf die pijn doet, recht doet aan de ernst van de feiten en de geschokte rechtsorde. Met het parallelle overheidsoptreden tegen corruptie laten we zien dat corruptie internationaal wordt aangepakt en dat het niet loont. Met strafoplegging en het afpakken van criminele verdiensten wordt afgerekend met het verleden. Het maakt duidelijk dat een bedrijf niet wegkomt met het plegen van strafbare feiten en dat het de oneerlijk verdiende winsten moet terugbetalen. Er is daarnaast effect voor de toekomst. Er gaat een afschrikwekkend effect van de straf uit voor andere bedrijven. Daarnaast heeft de transactie effect voor de compliance binnen het bedrijf. Er zijn bij Telia Company een groot aantal compliance maatregelen getroffen, waardoor de kans op herhaling in de toekomst wordt verkleind.

Bestraffing Nederlandse OM

Aan de DOJ betaalt het bedrijf 274.000.000 US Dollar boete, waarvan 40.000.000 US Dollar ‘forfeiture’.  Aan Nederland betaalt het bedrijf in totaal 274.000.000 US Dollar als bestraffing. De straf van het Nederlandse OM aan TeliaCompany bestaat uit een boete van 100.000.000 US dollar en een betaling van 174.000.000 US dollar. Dat laatste bedrag is de geschatte waarde van voorwerpen (in dit geval aandelen in de Nederlandse dochterondernemingen), die vatbaar zijn voor verbeurdverklaring.

Bij de bepaling van de Nederlandse boete is rekening gehouden met de omstandigheden dat de strafbare feiten gedurende een lange periode hebben plaatsgevonden en het om hoge omkopingsbedragen gaat. Er is – net zoals gebruikelijk bij het formuleren van de strafeis in de zittingszaal – ook rekening gehouden met de houding van de verdachte. TeliaCompany heeft meegewerkt aan het onderzoek en heeft haar interne onderzoeksgegevens beschikbaar gesteld.

Afpakken

Alle verdiensten van TeliaSonera in Oezbekistan vloeien volgens het OM voort uit de betaling van steekpenningen. Immers, het ontplooien van de beoogde handelsactiviteiten was enkel mogelijk door de betaling van steekpenningen. Daarom zijn de bruto-verdiensten (de winst vóór belasting) van TeliaSonera in Oezbekistan over de periode 2007 tot en met het eerste kwartaal van 2014 het uitgangspunt bij de berekening van het wederrechtelijk verkregen voordeel. De onderzoeken in Nederland  en de VS hebben de hoogte van het wederrechtelijk verkregen voordeel vastgesteld op 457.000.000 US Dollar.

Daarvan betaalt Telia Company 208.500.000 US Dollar aan de SEC en 40.000.000 US Dollar aan de DOJ. Het resterende ontnemingsbedrag van 208.500.000 US Dollar zal in een later stadium aan Zweden of Nederland worden betaald afhankelijk van de uitkomst van een Zweedse gerechtelijke procedure tegen Telia Company AB.

Compliance

Er is door Telia Company actie ondernomen om schoon schip te maken en de compliance op orde te krijgen. De voor de corruptie verantwoordelijke natuurlijke personen zijn uit hun functie ontheven en vervangen door anderen. Er is een geheel nieuw (top)management aangesteld waaronder een nieuwe CEO en CFO. Daarnaast heeft Telia Company een zeer uitgebreid compliance-programma opgestart, dat wordt uitgerold door de gehele onderneming. Zo is onder meer een interne klokkenluidersregeling in werking gesteld. Daarnaast heeft Telia Company aangegeven dat zij voornemens is de hele EURASIA divisie van het bedrijf, waaronder de Oezbeekse tak, volledig af te stoten.

In het kort

  • Telia Company betaalt internationaal in totaal 965.000.000 US Dollar voor corruptie in Oezbekistan
  • Waarvan 457.000.000 US Dollar ontneming
  • Telia Company betaalt Nederland in totaal 274.000.000 US Dollar
  • Telia Company heeft maatregelen om compliance te verbeteren genomen
  • Onderzoek naar natuurlijke personen en dienstverleners wordt voortgezet

Feitenrelaas Telia

  • Het OM kijkt naar de rol van natuurlijke personen die mogelijk betrokken waren bij de corruptie. Het Nederlandse OM heeft informatie uit haar onderzoek gedeeld met landen waar vervolging van de andere personen mogelijk is. Zweden heeft bekend gemaakt de rol van enkele  natuurlijke personen te onderzoeken.
  • Behalve het onderzoek naar TeliaSonera deed de FIOD ook onderzoek naar het Telecombedrijf Vimpelcom (Nu: Veon). Dat bedrijf werd ook vervolgd voor corruptie in Oezbekistan. De casus tegen het bedrijf is afgedaan met een transactie. Daarnaast is het OM bezig met de vervolgbeslissing in het onderzoek naar een oud-bestuurder van Vimpelcom met de Nederlandse nationaliteit.
  • De Amsterdamse rechtbank heeft Takilant – de brievenbusmaatschappij op Gibraltar via welke de steekpenningen aan de dochter van de president werden betaald- bij vonnis van 20 juli 2016 veroordeeld tot betaling van 1.600.000 miljoen euro boete en een ontneming van 123.000.000 euro.  Takilant is veroordeeld voor het medeplegen van (passieve) buitenlandse ambtelijke omkoping en valsheid in geschrift vanwege het ontvangen van onder meer die steekpenningen.
  • Het OM kijkt naar de rol die eventuele dienstverleners hebben gespeeld bij corruptie door bedrijven. Dienstverleners kunnen een belangrijke rol spelen bij de bestrijding van corruptie. Banken, accountants, notarissen en andere poortwachters zijn verplicht om ongebruikelijke transacties te melden bij de FIU. Indien die bedrijven hun poortwachtersfunctie niet adequaat vervullen, kunnen zij betrokken raken in een strafrechtelijk onderzoek. Nederland treedt op tegen bedrijven die hun rol niet pakken in de internationale strijd tegen misdaad.
    • In maart werd bekend dat de FIOD onder leiding van het Functioneel Parket onderzoek doet naar ING bank NV. De bank wordt ervan verdacht dat zij ongebruikelijke transacties door o.a. Vimpelcom niet, of niet op tijd heeft gemeld. De bank zou daarnaast geen of onvoldoende cliëntenonderzoek hebben gedaan. Het vermoeden is dat de bank zo internationale corruptie en witwassen heeft mogelijk gemaakt. In maart 2016 zijn doorzoekingen geweest bij ING. Het onderzoek is gaande.
    • Het OM onderzoekt behalve de rol van de bank ook de rol van de accountant.  Het accountantskantoor van Vimpelcom is als verdachte aangemerkt. Zij worden verdacht van het niet-melden van verdachte transacties bij de FIU. Het onderzoek is nog gaande.