Opsporingsdiensten en OM leggen fors meer beslag in 2023
Het Openbaar Ministerie (OM) zet zich samen met ketenpartners voortdurend in om criminele geldstromen te verstoren en af te pakken. Geld is in delicten vaak de drijfveer, maar ook een middel om het criminele systeem in stand te houden. De aanpak van criminele geldstromen is daarmee een belangrijk onderdeel bij het ontmantelen van criminele machtsstructuren en verdienmodellen van zowel (georganiseerde) fraude- als drugscriminaliteit. Het OM en ketenpartners intensiveerden de gezamenlijke aanpak en samenwerking verder in 2023. Vooruitlopend op het jaaroverzicht criminele geldstromen 2023 dat dit voorjaar verschijnt, worden in dit bericht vast een aantal cijfers en belangrijke ontwikkelingen uit 2023 uitgelicht.
Het resultaat van 2023
De strafvorderlijke beslagresultaten in 2023 tonen een positief beeld. De beslagdoelstelling voor 2023 van 281,6 miljoen euro is ruimschoots behaald. De gezamenlijke inspanningen van het OM en ketenpartners resulteerden in een beslagopbrengst van 363,5 miljoen euro. Een stijging van 50% ten opzichte van 2022, toen het bedrag op 246 miljoen euro uitkwam. Dit resultaat komt onder meer tot stand door het aantal witwas- en fraudezaken met een afpakcomponent in 2023. Er waren 3905 witwaszaken in 2023: dat aantal is genormaliseerd naar het niveau van vóór corona. De stijging qua beslag betekent dat er per zaak meer en kwalitatief beter beslag wordt gelegd. Anita van Dis, Landelijk coördinator afpakken en witwassen: “Deze beslagcijfers vormen een momentopname. We weten uit ervaring dat het beslagcijfer over 2023 nog gaat oplopen met circa 30 procent. We zien bovendien dat het beslagcijfer niet afhankelijk is van een paar grote zaken, maar dat over de hele linie de beslagdoelstellingen worden gehaald. Er is dus een brede basis voor dit resultaat.” De lat wordt bovendien steeds hoger gelegd, zo stelt Van Dis: “met de politie en de bijzondere opsporingsdiensten stellen we voortdurend hogere en ambitieuzere beslagdoelstellingen vast. Zo schroeven we de doelstelling voor 2024 op naar 300 miljoen euro en loopt deze verder op naar 332 miljoen in 2026. Eind 2025 evalueren we de afspraak. De beslagdoelstellingen kunnen dus nog verder stijgen.”
Intensieve samenwerking
Het OM zette in de samenwerking met de ketenpartners stappen die leiden tot verbeterde kennisuitwisseling en samenwerking. Zo werden de Afpakapp en het Digitaal Platform Afpakken gezamenlijk doorontwikkeld en gelanceerd: hulpmiddelen die ondersteunen bij het afpakken van crimineel vermogen. Ook startte in januari 2024 de uitrol van het Vermogensdossier. Van Dis: “met dit dossier wordt de actuele financiële situatie van verdachten nog beter in kaart gebracht én overgedragen aan ketenpartners. De kwaliteit van de financiële opsporing en het beslagproces zal hierdoor verbeteren.” De verwachting is dat met behulp
van het Vermogensdossier het beslag- en incassoresultaat de komende jaren verder toeneemt.
Divers beeld van interventies
Het afgelopen jaar hebben opsporing en vervolging verschillende successen geboekt bij het verstoren van het criminele verdienmodel. Zo is er een mixingdienst uit de lucht gehaald die criminelen faciliteerde in het witwassen van meer dan 178 miljoen euro aan Bitcoins. Het geld was grotendeels afkomstig uit crypto-diefstallen die onder andere zijn gepleegd door een Noord-Koreaanse hackersgroep. Een andere zaak kwam in beeld na het uitlezen van versleuteld berichtenverkeer, waarbij een verdachte voor bijna 500 miljoen euro ondergronds heeft gebankierd. Binnen het milieu-domein heeft een bedrijf een boete van 10 miljoen euro gekregen voor onachtzaam en onzorgvuldig handelen. Deze zaken laten een divers beeld van mogelijke interventies zien. Van Dis: “In combinatie met het toegenomen beslagresultaat en alle ontwikkelingen, zien we dat we in gezamenlijkheid steeds daadkrachtiger worden in het verstoren van het criminele verdienmodel. Dat biedt een krachtig perspectief. Willen we echt meer resultaat behalen dan vraagt dat ook andere tools en mogelijkheden, zoals het beter kunnen delen van informatie zowel publiek-publiek als publiek-privaat.”
Maatschappelijk herbestemmen
Naast verstoren werden er in 2023 ook stappen gezet op het gebied van maatschappelijk herbestemmen, waarbij afgepakte goederen zichtbaar worden geïnvesteerd in de maatschappij. In de gemeente Schiedam heeft een pand een nieuwe bestemming als leer- en werkplaats voor jongeren gekregen. Ook worden er pilots gedraaid om roerende goederen een nieuwe bestemming te geven. In Rotterdam zijn in 2023 bijvoorbeeld afgepakte slaapzakken van drugs-uithalers aan de Pauluskerk gedoneerd. Begin 2024 is ook de pilot Schenken gestart, waarbij in beslag genomen, laagwaardige goederen geschonken kunnen worden aan non-profitorganisaties.