Oplichting van kwetsbare slachtoffers: OM eist 40 maanden tegen twee Haarlemmers
Het OM heeft op 7 maart 2024, gevangenisstraffen van 40 maanden geëist tegen twee mannen van 22 en 25 jaar uit Haarlem. Het OM vindt bewezen dat zij zich van augustus 2022 tot en met juni 2023 schuldig hebben gemaakt aan het oplichten van tientallen (hoog)bejaarde slachtoffers door middel van bankhelpdeskfraude: met een geraffineerd en listig verhaal zijn de slachtoffers overgehaald tot het afgeven van hun pincodes en bankpassen, die vervolgens bij hen thuis werden opgehaald. Vervolgens zijn grote geldbedragen van de rekeningen van de slachtoffers gehaald.
Start onderzoek
In december 2022 maakt een oplettende medewerker van een kantoorboekhandel in Heemstede melding van een man die een geldbedrag pint, terwijl hij zijn gezicht bedekt. De politie houdt de man kort na die melding aan bij zijn auto, een bijrijder vlucht. In de auto treft de politie bankreaders, opwaardeerkaarten en simkaarthouders aan. Ook zijn telefoon wordt in beslag genomen. Daaruit komt naar voren dat dat hij en de bijrijder betrokken zijn bij zeer veel oplichtingen in verschillende plaatsen in Kennemerland, maar ook in Alkmaar, Blokker en zelfs buiten Noord-Holland in o.a. Deventer, Ermelo en Meppel. De eerder aangehouden verdachte zit dan al niet meer vast. Op 13 juni 2023 worden ze allebei aangehouden.
Werkwijze
De slachtoffers zijn allemaal op leeftijd en worden (vaak op hun huistelefoon) gebeld door iemand die zich voordoet als bankmedewerker van de fraudeafdeling van een grote bank. Vervolgens horen de slachtoffers dat er mogelijk gefraudeerd wordt met hun bankrekening. Om het geld op de rekeningen veilig te stellen, wordt aan hen gevraagd om inloggegevens en pincodes te verstrekken aan de beller. Daarna krijgen ze de opdracht om hun pinpas (en soms ook hun telefoon of tablet) mee te geven aan de persoon die dat even later bij hen thuis komt ophalen. Bij die overdracht noemt de koerier een bepaalde verificatiecode, die overeen moet komen met de code die telefonisch aan de slachtoffers wordt medegedeeld. Op deze manier wordt bij de slachtoffers het vertrouwen gewekt dat zij hun spullen veilig kunnen meegeven. Vervolgens worden grote geldbedragen van hun rekeningen opgenomen en worden er spullen gekocht in winkels. Ook wordt geld overgeboekt van een spaar- naar een betaalrekening, of wordt de dag-limiet verhoogd.
Organisatie
De geschetste werkwijze impliceert een zekere mate van organisatie, structuur en taakverdeling: verschillende verdachten verrichten verschillende handelingen, die elkaar opvolgen of simultaan plaatsvinden, en die moeten zijn afgestemd om het gemeenschappelijke doel te bereiken: zoveel mogelijk geld buit maken. Voor het OM staat daarom vast dat in deze zaak meer verdachten betrokken zijn dan alleen de twee Haarlemmers. De officier van justitie: ‘’Het is onmogelijk dat zij alle rollen hebben vervuld, maar elke verdachte die één van de handelingen of rollen vervulde heeft daarmee een wezenlijke en essentiële bijdrage aan de oplichting geleverd’’.
Rol
Beide verdachten hebben voor een deel bekennende verklaringen afgelegd, maar maken hun rol daarin wel zo klein mogelijk. De 25-jarige verdachte verklaart dat zijn rol vooral die van chauffeur was, waar hij een kleine vergoeding voor kreeg. En de 22-jarige zegt dat zijn rol voornamelijk bestond uit het langsgaan bij de deuren, pasjes ophalen en pinnen. Maar uit de onderzoeksgegevens blijkt volgens het OM dat hun rol helemaal niet zo klein was: uit chatgesprekken komt een beeld naar voren van regelaars, die bovendien iets te zeggen hebben over de verdeling van het geld. En dat betreft geen vergoeding van een paar tientjes, maar gaat over percentages van hele grote bedragen die van slachtoffers zijn weggenomen, variërend van duizenden tot tienduizenden euro’s. De officier: ‘’Het OM vindt daarom dat de rol die de verdachten bij de oplichtingen vervulden groter was dan ze zelf doen lijken, en dat deze rollen essentieel en wezenlijk waren om tot een geslaagde oplichting te komen’’.
Impact
Bankhelpdeskfraude is een steeds meer voorkomende vorm van criminaliteit, die voor oplichters op relatief makkelijke wijze zeer lucratief kan zijn. De officier: ‘’Verdachten hebben een spoor van vernieling achtergelaten: de bejaarde slachtoffers zijn lelijk om de tuin geleid en raakten hun geld kwijt. Dat heeft niet alleen geleid tot financiële schade voor de slachtoffers (en de banken die hen schadeloos hebben gesteld), maar ook tot boosheid, verdriet en angst bij deze veelal kwetsbare slachtoffers. Hun vertrouwen in de medemens en het gevoel van veiligheid is daardoor ernstig geschaad.’’ Ter zitting toonden de verdachten berouw. Ze verklaarden dat ze niet goed door hadden wat voor impact hun handelen had, en dat ze graag alles zouden willen terugdraaien, maar dat dat natuurlijk niet gaat. Ook willen ze de schade vergoeden - voor zover ze dat kunnen.
Strafeis
Het OM vindt bewezen dat beide verdachten zich schuldig hebben gemaakt aan oplichting en diefstal met een valse sleutel. In totaal hebben zij op basis van de ten laste gelegde feiten ruim €105.000 buit gemaakt. Tegen de 22-jarige verdachte eiste de officier van justitie 40 maanden gevangenisstraf, waarvan 12 maanden voorwaardelijk. De 25-jarige hoorde eveneens 40 maanden tegen zich eisen, maar dan met een voorwaardelijk deel van 6 maanden. Het verschil in het voorwaardelijk deel is vanwege het verschil in de duur van de oplichting (in het geval van de 22-jarige was dat korter) en het feit dat de 25-jarige verdachte zich eerder ook al schuldig heeft gemaakt aan dergelijke feiten. Ook vraagt de officier van justitie om toewijzing van de door de slachtoffers gevraagde schadevergoeding. Om de zaak op zitting behapbaar te houden, heeft het OM alleen de zaken op de tenlastelegging gezet van de slachtoffers die niet schadeloos zijn gesteld door de bank.
De rechtbank doet naar verwachting over twee weken uitspraak